Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου
Ελλάδα


Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε στον τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ περίπου για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), του οποίου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ανανεώνοντας θεματικά και μεθοδολογικά τα διδακτικά αντικείμενα της νεοελληνικής φιλολογικής επιστήμης. Οι εργασίες της διακρίνονται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (18/9/2019), για την οξυδέρκεια, την κριτική ευαισθησία και τη συνδυαστική μέθοδο προσέγγισης (με τη συνεπικουρία της Ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ψυχολογίας). Οι γνώσεις της δεν περιορίζονται στον τομέα της νεοελληνικής φιλολογίας αλλά αφορούν την Ιστορία, τη Λατινική και Μεσαιωνική φιλολογία και την αρχαιολογία. Στο πλαίσιο της συγγραφικής της δραστηριότητας, από τη δεκαετία του 1970 δημοσίευσε ποιητικές συλλογές (ενδεικτικά: "Οίκος", 1972· "Αναστάσιμα", 1973· "Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας", 2007), μονογραφίες, δοκίμια και μεταφράσεις. Εκπόνησε μελέτες για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία (ενδεικτικά: "Δεν άνθησαν ματαίως. Ανθολογία υπερρεαλισμού", 1980· "Νίκος Εγγονόπουλος. Η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψηλής σκάλας", 1987· "Η γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης", 2000). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά της στη μελέτη και την έρευνα της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας και ιδίως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και έχει επιμεληθεί και προλογίσει μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος (ενδεικτικά: "Ο άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας", 1998· "Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων", 2007, καθώς και μαρτυρίες των Γιομτώβ Γιακοέλ, Έρικα Κούνιο - Αμαρίλιο, Μαρσέλ Νατζαρή, Ισαάκ Ματαράσσο). Έχει συμβάλει ενεργά στη διάδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση τόσο λογοτεχνικών όσο και δοκιμιακών έργων (ενδεικτικά: Πετράρχης, Πίκο ντε λα Μιράντολα, Φουκώ, Αξελός). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των "Εξομολογήσεων" του Αγίου Αυγουστίνου από τα λατινικά, και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2017, της απονεμήθηκε το 2019).

Βραβεία:
Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα 2000
Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων 2018

Τίτλοι:
Συγγραφέας
Μετάφραση
Επιμέλεια
Εισήγηση
Ανθολόγος
Κριτικές - Παρουσιάσεις:
«Ιστορία της παγκόσμιας απανθρωπίας»[ Θανάσης Τριαρίδης, Για τους άγνωστους σφαγμένους ]"Η Καθημερινή"/ "Τέχνες και Γράμματα" 3/9/2023
Πόνος, κατανόηση και επικοινωνία: Ασθενείς, γιατροί και λογοτέχνες[ Miles Little, Ανθρώπινη ιατρική ]Περιοδικό "Σύναψις" τχ.63Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2021
Ο Αντώνης Σαμαράκης και η τεχνική του παραθέματος[ Αντώνης Σαμαράκης, Άπαντα ]"The Athens Review of Books" τχ.127Απρίλιος 2021
Ο Δημήτριος Καπετανάκης και το στοίχημα της εφαρμοσμένης μεταφυσικής[ Δημήτριος Καπετανάκης, Έργα: Τα δημοσιευμένα (1933-1944) ]"The Athens Review of Books" τχ.124Ιανουάριος 2021
Μια ανορθόδοξη Νέκυια[ Δημοσθένης Παπαμάρκος, Εξημέρωση ]"The Athens Review of Books" τχ.114Φεβρουάριος 2020
H «αλχημεία» του στίχου[ Αλεξάνδρα Σαμουήλ, Πάντα αριθμώ διετάξας ]"The Athens Review of Books" τχ.102Ιανουάριος 2019
Η εβραϊκή παρουσία στα Γιάννενα[ Αλέξανδρος Μωυσής, Το πανόραμα του Νισήμ Λεβή, 1898-1944 ]"The Athens Review of Books" τχ.81Φεβρουάριος 2017
Ο Ποιητής και η Πολιτεία[ Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, Σύσσημον ή Τα κεφάλαια ]"The Athens Review of Books" τχ.74Ιούνιος 2016
Τόποι της λογοτεχνίας[ , Τόποι της λογοτεχνίας ]Περιοδικό "Νέα Εστία" τχ.1869Ιούνιος 2016
Υπογραμμίζοντας το αίσθημα μέσα στη σιωπή[ Λάκης Παπαστάθης, Ο δάσκαλος αγαπούσε το βωβό σινεμά ]"The Books' Journal" τχ.62Ιανουάριος 2016
Το τραύμα των Καλαβρύτων στη λογοτεχνία[ Μαρία Στεφανοπούλου, Άθος, ο δασονόμος ]"The Athens Review of Books" τχ.63Ιούνιος 2015
Το Ολοκαύτωμα και η μικροϊστορία[ Ρίκα Μπενβενίστε, Αυτοί που επέζησαν ]"The Athens Review of Books" τχ.61Απρίλιος 2015
Στα βήματα του Γεωργίου Βιζυηνού «εις την Πόλιν»[ Γεώργιος Μ. Βιζυηνός, Το παιδικό παιχνίδι σε σχέση με την ψυχολογία και την παιδαγωγική ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 28/3/2015
Τα θέματα και οι μεταμορφώσεις τους[ Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Έπος και δράμα ]"The Athens Review of Books" τχ.57Δεκέμβριος 2014
“Διαλογικότητα και υποψία” στη Nόρα Aναγνωστάκη[ Νόρα Αναγνωστάκη, Διαδρομή: δοκίμια κριτικής 1960-1995 ]www.oanagnostis.gr 6/1/2014
Δημήτρης Ραυτόπουλος: ο λογοτεχνικός κανόνας της αυτογνωσίας[ Δημήτρης Ραυτόπουλος, Εμφύλιος και λογοτεχνία ]"The Athens Review of Books" τχ.39Απρίλιος 2013
Μια αλληγορική ανάγνωση της «Γυναίκας της Ζάκυθος»[ Μαρία Δεληβοριά, Διονυσίου Σολωμού "Η γυναίκα της Ζάκυθος", έχθρισσα θανάσιμη του έθνους ]"The Athens Review of Books" τχ.37Φεβρουάριος 2013
Το τραύμα της Κύπρου χωρίς στερεότυπα[ Μιλτιάδης Β. Χατζόπουλος, Νόστου πάθη ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 21/7/2012
Αρπαχτές στην Γλυκεία χώρα Κύπρο[ Μίμης Σουλιώτης, Κύπρον, ιν ντηντ ]"The Athens Review of Books" τχ.25Ιανουάριος 2012
Ζαν Αμερύ: Ο σκοτεινός δρόμος προς την ελευθερία[ Jean Améry, Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση ]"The Athens Review of Books" τχ.21Σεπτέμβριος 2011
Έρωτας, θεία πάθηση![ Robert Burton, Η ανατομία της μελαγχολίας: Ο πρώτος διαμελισμός ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 2/7/2011
Η Κύπρος και η βάσανος της ιστορίας[ Μιλτιάδης Β. Χατζόπουλος, Εν μέρει ελληνίζων ]"The Athens Review of Books" τχ.17Απρίλιος 2011
Ασήμαντα πράγματα, σημαντικά[ Νίκη Μαραγκού, Γεζούλ ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 22/1/2011
Κακούργε και μοναχικέ Άλεκ...[ Amos Oz, Το μαύρο κουτί ]"The Athens Review of Books" τχ.14Ιανουάριος 2011
Ο Πόλεμος, η Ειρήνη, οι γυναίκες και η μικρο-ιστορία[ Lev Nikolaevic Tolstoj, Πόλεμος και ειρήνη ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 30/10/2010
«Είμαστε ηθοποιοί, σκηνογράφοι και θεατές μαζί»[ Winfried Georg Sebald, Οι δακτύλιοι του Κρόνου ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 17/4/2010
Στο κέντρο του απόλυτου Κακού[ Daniel Mendelsohn, Χαμένοι ]"The Athens Review of Books" τχ.5Μάρτιος 2010
«Πρέπει ο καλλιτέχνης να είναι ταπεινός μπροστά στο έργο του»[ Συλλογικό έργο, Κατάλογος 24 ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 9/1/2010
Έτσι κατασκευάζονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι[ Ρέα Γαλανάκη, Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 7/11/2009
«Η χώρα φλέγεται ήδη, από παντού»[ Winfried Georg Sebald, Εκ του φυσικού ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 20/6/2009
Κατάλαβαν ότι ήταν ένα έθνος ποντικών[ Winfried Georg Sebald, Η φυσική ιστορία της καταστροφής ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 6/12/2008
Το μυστικό τους είναι η απόσταση από την πραγματικότητα[ George Steiner, Η σιωπή των βιβλίων ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 2/8/2008
Επίσκεψη στη χώρα του ποιητικού βλέμματος[ Αλέξανδρος Ίσαρης, Κάτω από τόσα βλέφαρα ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 19/7/2008
Δεν κυνηγούσε μόνο ανεμόμυλους[ Miguel de Cervantes Saavedra, Ο Δον Κιχώτης ]"Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο" 19/1/2008