Ο πειρασμός της νοσταλγίας

Το βιβλίο του Τίτου Πατρίκιου "Ο πειρασμός της νοσταλγίας. Σημειώσεις καθημερινότητας" αποτελείται από σημειώσεις που γράφτηκαν την περίοδο 1980-2014 και αφορούν διάφορες εκφάνσεις του βίου: την καθημερινή συμπεριφορά, τον έρωτα, την κοινωνική και την πολιτική ζωή, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Η αφετηρία τους, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου, είναι συχνά βιωματική: πρόσωπα, καταστάσεις, ιδεολογικά και πολιτικά διλήμματα με τα οποία ήρθε αντιμέτωπος ο συγγραφέας στη ζωή του. Με την έννοια αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι συγκροτούν μια έμμεση αυτοβιογραφία. Ωστόσο, χάρη στην καθολικότητα των παρατηρήσεων, αποκτούν χαρακτήρα αφορισμών· η αυτογνωσία καταλήγει να γίνει ανθρωπογνωσία.

Οι αφορισμοί του Τίτου Πατρίκιου φέρουν έντονη τη σφραγίδα του διαλεκτικού τρόπου σκέψης. Δεν πρόκειται για ρήσεις γνωμολογικού περιεχομένου που αποσκοπούν στον ορθό προσανατολισμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αντιθέτως, ο συγγραφέας προσεγγίζει τα θέματά του με αντικομφορμιστική ματιά, αντιπαραθέτοντας στη νωθρότητα του κοινού νου την αέναη κίνηση της σκέψης, που θέτει διαρκώς σε κριτικό έλεγχο τις κοινώς παραδεδεγμένες αλήθειες και τις υπονομεύει με όργανο τη διαλεκτική, αναποδογυρίζοντας το νόημά τους. Έτσι, πίσω από τη γλωσσική απλότητα και την καθαρότητα της διατύπωσης, προβάλλουν εύστοχες παρατηρήσεις -που υποκρύπτουν γόνιμο πειραματισμό με τις δυνατότητες της γλώσσας και της σκέψης-, απροσδόκητοι συνδυασμοί εννοιών, λεκτικά και λογικά παράδοξα και πολύ χιούμορ.

Από τα μικρά πεζά του βιβλίου αναδύεται εντέλει ένας νέος ανθρωπισμός, που στηρίζεται στην ασεβή ελευθερία του πνεύματος αλλά και στην παραδοχή της ρευστότητας της αλήθειας, της σχετικότητας και της παροδικότητας των ανθρωπίνων πραγμάτων.