ΤΙΤΛΟΣ

Πάνε είκοσι ένα χρόνια από το 1924 που έγραψα στην πρώτη του μορφή, γυρίζοντας, παιδί, απ'τα κάτεργα της Ανατολής, το χρονικό τούτο. Το ξαναδούλεψα στο 1931 όταν βγήκε σε βιβλίο. Από τότε δεν το είχα πιάσει στα χέρια μου. Με είχε πολύ βασανίσει όταν το έγραφα, με είχε αναστατώσει το επίμονο στριφογύρισμα στην πυκνή και φοβερή ύλη της πικρής αυτής ζωής που έπρεπε να πάρει έκφραση. Είχα τότε περάσει πολλές νύχτες που, κυνηγημένος απ' τους εφιάλτες και τις αναμνήσεις, δεν μπορούσα να βρω καταφύγιο μήτε στον ύπνο. Γι'αυτό, όταν βγήκε πια σε βιβλίο το Νούμερο 31328, δεν τολμούσα, δεν ήθελα να το ξαναδώ - τελοσπάντων η ζωή, όταν είσαι γέρος και είσαι νέος, έχει τόση δύναμη, σου το επιβάλλει να θ έ λ ε ι ς να ξεχνάς.

(από τον Πρόλογο του συγγραφέα στη δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση [1945])


Αφιερωμένο στην "τυραγνισμένη μητέρα" του και "σ' όλες τις μητέρες του κόσμου", το "Νούμερο 31328" αποτελεί μια από τις συγκλονιστικότερες μαρτυρίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Δημοσιευμένο για πρώτη φορά σε συνέχειες στην εφημερίδα "Καμπάνα" της Μυτιλήνης, που εξέδιδε και διηύθυνε ο Στράτης Μυριβήλης, το "Νούμερο 31328" αφηγείται με καθηλωτικό ρεαλισμό τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στα τάγματα εργασίας, τα οποία είχαν συγκροτήσει οι Τούρκοι από αλλοεθνείς στρατεύσιμους μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού. Σε αυτά τα τάγματα βρέθηκε και ο δεκαοκτάχρονος Βενέζης από το Αϊβαλί, μαζί με χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας, από τον Σεπτέμβριο του 1922 μέχρι τα τέλη του 1923.
Το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και εκτιμήθηκε διεθνώς και ζώντος του Βενέζη. Η παρούσα, νέα μονοτονική έκδοση συνοδεύεται από εκτενές επίμετρο, στο οποίο δίνεται το ιστορικό πλαίσιο των διωγμών κατά των Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας την περίοδο 1908-1923, καθώς και από γλωσσάριο.